فرهنگ شهادت ؛ فرمولی فراموش شده در حل چالش ها و مشکلات جامعه

آماری از شهدای قبل از انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی گواه این موضوع می باشد که عنصر شهادت به معنای واقعی ، تمام مرزهای سن و سال ، زن و مرد ، شهری و غیرشهری، شیعه و غیر شیعه و ….  را درنوردیده و حدود را بدون درنظر گرفتن آینده شکسته است.

دفاع مقدس که نوعی دفاع از حق و میهن ، ناموس و خاک می باشد ، تلفاتش آن چنان سنگین و بحرانی بود که هنوز بعد از گذشت ۴ دهه از این وقایع تلخ ، آثار جبران ناپذیر آن  پا بر جا است . آثاری مانند سقط جنین، مجروحان جنگی شامل قطع نخاعی ها ، مفقود الاثرها ، جانبازان روحی و روانی – که در آسایشگاه های مخصوص نگهداری و از بین رفته اند  و …. گواه این مدعا است که شهادت، فقط جان خود را در میدان جنگ از دست دادن نیست، بلکه جان خود را بدون هیچ طمع و دلبستگی در راه آرمان های خود و ایران و اسلام فدا نمودن ، تفسیر می شود.

شهادت و شهید دو واژه همراه و جدا نشدنی هستند که بدون یکدیگر معنا و مفهموم پیدا نمی کنند . شهید در نزد خداوند آن چنان اجر و پاداش دارد که با اولین قطره خون خود ، پاکترین موجود معنا می شود. مانند نوزادی که تازه از رحم مادر متولد شده است. شهید و مقام او باعث گردیده تا نامش را جاودان بسازد و این جاوید نگه داشتن نام شهدا، موجبات تغییر در منش و رفتار انسان ها ( ایرانیها  ) شده است. هر ساله گرامیداشت نام و یاد آن ها ، بیانگر فراموش نکردن خاطرات آن ها به ویژه سران و بزرگان شهدا  می باشد که سی امین یادواره گرامیداشت شهدای دفاع مقدس خود بهانه ای از این نوع پاسداشت ها است .

الگو گیری از شهدا معطوف به فقط گرامیداشت نام آن ها نیست بلکه الگو گیری از منش و رفتار و کردار آن ها است . جامعه امروز ، طالب چنین الگوهایی است . الگوهایی که زنده هستند و شاهد بر اعمال و رفتار ما و نوعی گواه و شفاعت کننده در روز محشر هستند.

از سوی دیگر ، امروزه در دنیای مصرف‌گرایانه و فردگرایانه، مفاهیمی چون جهاد و شهادت کمتر در جامعه ترویج می‌شود و بسیاری از ما برای حل مشکلات، به دنبال راه‌حل‌های مادی و فوری می‌گردیم. در حالی که اگر به قدرت جهاد، شهادت و ایثار و منش و رفتار شهدا در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌ها توجه بیشتری داشته باشیم، می‌توانیم به جوابهایی صحیح و جایگزین‌هایی برای بسیاری از مشکلات  و چالش های اجتماعی و اقتصادی جامعه امروز  برسیم.

جامعه امروز ، جامعه ای منفعت طلب و رقابت پیشه است که هیچ گونه عنایت به مفاهیم مقدسی مانند شهید، شهادت و جهاد ندارد اما غافل از این است که اعضای یک جامعه به جای منفعت‌طلبی و رقابت‌های بی‌پایان، باید بیشتر به فکر رفاه جمعی باشند و در عمل نشان دهند که مصالح جامعه بر منافع فردی برتری دارد و  بسیاری از مسائل ، مشکلات و چالش های امروز از جمله فقر، بی‌عدالتی، خشونت و تبعیض قابل حل خواهند بود؛ اگر الگو گیری ها و الگو های مناسب و عملی را سرلوحه خود قرار دهند و چه الگویی بهتر از شهدا و رفتار آنها در میدان جنگ و تاثیر گذاری آن ها بعد از شهادتشان در خانواده ، شهر و کشور.

همچنین، فرهنگ شهادت در شرایط بحرانی می‌تواند منبع انگیزه‌بخش و راهی برای تقویت، تحمل ، مبارزه و یافتن راه حلی مناسب برای انواع چالشها باشد. تجربه‌های مختلف نشان داده است که جامعه‌ای که بر پایه ایثار و ازخودگذشتگی استوار است، با روحیه‌ای محکم تری به حل بحران‌ها و حذف و گذر از موانع پیش رومی‌پردازد.

علاوه بر موضوعات مطرح شده، جلوه‌های دیگری از شهادت را در جامعه می توان نوعی کمک به ترویج مسئولیت‌پذیری دانست. در جامعه و کشوری که جهاد و شهادت ارزش شناخته شود، افراد به این باور می‌رسند که آن‌ها نیز سهمی در بهبود وضعیت آن جامعه دارند. این باور، افراد را به مشارکت فعال در امور اجتماعی و حل مشکلات دعوت می‌کند و به جای انتظار از دیگران، هر کس به دنبال انجام نقش خود برای رفع مشکلات آن جامعه است.

جهاد و شهادت نه تنها مفاهیم مذهبی یا تاریخی نیستند، بلکه فرمول‌هایی عملی و راه‌حل‌هایی مؤثر برای ایجاد جامعه‌ای متعادل و عادلانه هستند. بازگشت به این مفاهیم می‌تواند کلید اصلی حل بسیاری از مشکلات امروز ما باشد. شاید زمان آن رسیده است که بیشتر از همیشه به این ارزش‌ها توجه کنیم و آن‌ها را در زندگی روزمره‌مان به‌کار بگیریم، تا شاهد تغییرات اساسی در جامعه‌ای باشیم که در آن هر فرد به‌عنوان عضوی از یک خانواده بزرگ اجتماعی، در راه خیر و بهبود وضعیت جامعه خود، ایثار و فداکاری نماید.

در نهایت، حفظ و ترویج فرهنگ جهاد و شهادت نه تنها به حل مشکلات جامعه کمک می‌کند، بلکه هویت و انسجام اجتماعی را نیز تقویت می‌نماید . این فرهنگ با گرامی داشتن ارزش‌های اصیل انسانی و تقویت روحیه فداکاری، به ما نشان می‌دهد که برای داشتن جامعه‌ای پایدارتر و بهتر، نیازمند آن هستیم تا  این ارزش‌ها را در زندگی روزمره خود به کار بگیریم و در تربیت نسل‌های آینده نیز بر آن‌ها تاکید نماییم.